Wprowadzenie i zakres

Procedura instalacyjna F-Gaz PPOŻ opisuje bezpieczne i zgodne z prawem przygotowanie oraz uruchomienie stacjonarnych stałych urządzeń gaśniczych gazowych, w których czynnikiem jest fluorowany gaz cieplarniany, taki jak HFC227ea. Obowiązuje ona zarówno w głównym miejscu prowadzenia działalności i oddziałach, jak i w lokalizacjach robót u Zamawiającego, zapewniając jednolite standardy przygotowania, instalacji, sprawdzeń i przekazania systemu do eksploatacji.

Podstawa prawna

Instalacja systemów gaśniczych zawierających F-gazy odbywa się w oparciu o krajowe i unijne przepisy. Kluczowe znaczenie ma Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 7 grudnia 2017 r. (Dz.U. 2017 poz. 2417), które określa minimalne wyposażenie techniczne, system dokumentowania czynności oraz wymagania proceduralne dla instalowania, konserwacji, serwisu, napraw i likwidacji urządzeń z F-gazami. Uzupełnia je ustawa z 15 maja 2015 r. (Dz.U. 2015 poz. 881) dotycząca substancji zubożających warstwę ozonową i fluorowanych gazów cieplarnianych, a także nowsze ramy unijne – Rozporządzenie (UE) 2024/573, które należy uwzględniać przy aktualizacji dokumentacji i praktyk.

Kwalifikacje personelu

Instalację mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające certyfikat personelu F-GAZ właściwy dla kategorii przeciwpożarowych oraz przeszkolenie producenta danego systemu. Taki dobór kompetencji gwarantuje, że prace przebiegną zgodnie z projektem i dokumentacją techniczno-ruchową, a zastosowane środki bezpieczeństwa i weryfikacje będą adekwatne do charakteru instalacji gaśniczej.

Wyposażenie techniczne

Wymagane wyposażenie techniczne wynika z przepisów i obejmuje m.in. sprzęt do bezpiecznego obchodzenia się z czynnikiem, aparaturę kontrolno-pomiarową oraz środki ograniczające emisje. W praktyce oznacza to dostęp do urządzeń odzysku i napełniania, węży z zaworami odcinającymi, zestawów do prób szczelności z gazem obojętnym, a także wiarygodnych wag dopasowanych zakresem do butli i zbiorników systemu. Ważną rolę odgrywa detekcja wycieków realizowana elektronicznym przyrządem o czułości co najmniej 5 g/rok, cyklicznie weryfikowanym, oraz pomiary próżni z wykorzystaniem mobilnej pompy, która pozwala uzyskać wymagane parametry ciśnienia. Uzupełnieniem są manometry o odpowiednim zakresie i klasie dokładności, mierniki wielkości elektrycznych, a także podstawowe środki ochrony indywidualnej, takie jak okulary i rękawice.

Jak przebiega instalacja

Proces instalacji systemu gaśniczego gazowego F-Gaz ma charakter sekwencyjny, jednak z punktu widzenia użytkownika najważniejsze jest to, że każda czynność prowadzona jest w oparciu o projekt wykonawczy i dokumentację producenta. Najpierw weryfikuje się kompletację i stan komponentów, w tym butli z czynnikiem oraz elementów armatury, a następnie przygotowuje stanowisko i mocowania z zachowaniem wymogów bezpieczeństwa. Montaż orurowania i armatury przebiega tak, aby ograniczyć potencjalne nieszczelności i ułatwić późniejszy serwis, przy równoległym prowadzeniu prac elektrycznych związanych z centralą sterującą, sygnalizacją i układami wyzwalania.

Kluczowe miejsce zajmują próby szczelności, które potwierdzają poprawność wykonania instalacji i przygotowują system do wstępnych uruchomień. Po zakończeniu konfiguracji sterowania i sygnalizacji przeprowadza się testy funkcjonalne bez wyzwalania czynnika, aby zweryfikować logikę działania i komunikację komponentów. W końcowej fazie użytkownik otrzymuje szkolenie operacyjne, a system jest zazbrajany i przekazywany do eksploatacji wraz z pełną dokumentacją powykonawczą.

Dokumentowanie i archiwizacja

Po instalacji sporządza się protokół odzwierciedlający rzeczywisty zakres wykonanych czynności. To w tym dokumencie ujmuje się dane osób wykonujących prace i ich uprawnienia, ramy czasowe realizacji, identyfikację systemu, informacje o czynniku i jego ilościach, opis ewentualnych modyfikacji oraz wymienionych elementów, a także czynności diagnostyczne i przerwy eksploatacyjne. Dokumentacja jest przechowywana w formie papierowej i elektronicznej, w siedzibie przedsiębiorcy, z zachowaniem wymogów bezpieczeństwa i nie krócej niż przez pięć lat, co zapewnia transparentność i gotowość do kontroli.

Obowiązki operatora (CRO)

Po zakończeniu prac instalacyjnych uprawniona osoba przekazuje operatorowi informację o obowiązku ujęcia systemu w Centralnym Rejestrze Operatorów, jeśli ilość czynnika odpowiada co najmniej pięciu tonom ekwiwalentu CO₂. Zasada ta służy monitorowaniu instalacji zawierających F-gazy i umożliwia właściwe planowanie kontroli szczelności oraz czynności serwisowych. Przyjęcie informacji potwierdza się podpisem na protokołach, co domyka ścieżkę formalną przekazania systemu do użytkowania.

Rozwiązania i producenci

W praktyce instalacyjnej często wykorzystuje się rozwiązania producentów, których dokumentacja techniczna precyzuje sposób montażu i uruchomienia. Przykładami są systemy Siemens Sinorix oraz SAVI Technologie Stilde SH, które jako środek gaśniczy stosują HFC227ea. Dobór konkretnego rozwiązania powinien wynikać z projektu i założeń funkcjonalnych obiektu, a przebieg prac zawsze powinien pozostawać w zgodzie z wytycznymi producenta i obowiązującymi normami.

Metryka i odpowiedzialność

Każda procedura instalacyjna posiada własną metrykę, w której określa się datę wydania, numer procedury, osobę opracowującą wraz z numerem certyfikatu oraz zakres stosowania. Przedsiębiorca odpowiada za prowadzenie i uzupełnianie systemu dokumentowania czynności wykonywanych przez uprawniony personel oraz za zapoznanie pracowników z treścią procedury i wydanie im wymaganego wyposażenia. Przykładowe oznaczenie może przyjąć formę FGAZ/INSTAL2025/01, z aktualizacjami odzwierciedlającymi zmiany prawa lub wytycznych producentów.

Podsumowanie

Instalacja systemu gaśniczego gazowego z F-gazem w ujęciu PPOŻ to proces wymagający właściwych kwalifikacji, kompletnego wyposażenia i skrupulatnego dokumentowania. Zachowanie spójności z projektem oraz dokumentacją producenta, a także z przepisami krajowymi i unijnymi, gwarantuje bezpieczeństwo użytkowników i zgodność formalną podczas kontroli. Rzetelnie przygotowana procedura i świadome przestrzeganie jej zapisów to nie tylko wymóg prawny, lecz także praktyczny sposób na niezawodność systemu i przewidywalne koszty jego eksploatacji.